Arılar neden tozlaşma yapar?
Tozlaştırıcıların hepsi değil; ama büyük çoğunluğu böceklerdir. Arılar da tozlaştırıcı böceklerin içerisindeki en yaygın gruptur. Tozlaştırıcı dediğimizde aklımıza ilk olarak arılar gelir.
Arılara çok şey borçluyuz. Meyve ve sebzeler gibi önemli gıdalarımız dahil; dünyadaki bitkilerin büyük çoğunluğunun tozlaştırıcısı arılardır.
Peki, arılar bitkilerin tozlaşmasına neden yardım ediyor? Nektarı alıp gitseler olmaz mı?
Doğadaki canlılar kendi nesillerinin devamını sağlamaya odaklanmıştır, enerjilerini gereksiz harcamazlar.
Tıpkı bizlerin eşya taşıtma bedelini kargo şirketine para ile ödememiz gibi; bitkiler de polen taşıma bedelini nektar ile ödemektedir. Yani çiçekler arılar için karşılıksız olarak nektar üretmiyor.
İnsanoğlu var olmadan yaklaşık 120 milyon yıl önce, arılar ve bitkiler birlikte evrilerek iki tarafın yararına olan bu simbiyotik (ortak yaşam) ilişkiyi geliştirdiler.
Çiçekler, taşıtmak için polenleri ve taşıma ücreti olan nektarı hazır olduğunda; arıları davet etmek için bir koku salgılar.
Çiçek nektarı özellikle enerji kaynağı şeker olmak üzere, vitamin, mineral ve nadir elementler gibi arıların ihtiyacını karşılar. Arılar da, bunun karşılığında o çiçeğin polenlerini taşır.
Arılar nektarı alabilmek için çabalarken, çiçeğin polenleri üzerine yapışır. Bir sonraki çiçeği ziyaret ettiğinde ise bu polenler yeni çiçeğin tozlaşmasını sağlar. Gün boyunca aynı tür çiçeklerle bu döngü tekrarlanır. Mecbur olmadıkça başka bir çiçek türüne geçiş yapmazlar. Bu davranış her iki tarafın yararınadır.
Bu yöntemi kullanan çiçekler, çam ağaçları kadar çok polen üretmek zorunda olmadığı için, tasarruf ettikleri bu enerjinin bir kısmı ile nektar üretmektedir.
Arılar, nektarın yanında çiçek poleni de toplar. Bir balarısı aynı ada hem nektar, hem de polen toplamaz. Bazı arıların arka bacaklarında polen topakları kolaylıkla görülebilir. Bunların polen toplayıcı olduğunu hemen anlarız.
Kovana taşımak için topladığı polenleri nemlendirerek, arka bacaklarına yapıştırır. Vücuduna yapışan polen tozları da, ziyaret edeceği bir sonraki çiçeğin tozlaşmasına yarayacak.
Nektar balarıları için enerji kaynağı, polen ise protein kaynağıdır. Suyunu buharlaştırarak balı bal haline getirdikleri nektarı kışın ısınabilmek için, poleni de genç işçi arıların yiyerek arı sütü üretebilmesi için toplayarak stoklarlar.
Petek gözlerinde depoladıkları polenler. Bir kez kuruduktan sonra artık hiç sindirilemez olacağından, bal ile nemlendirerek depolanır.
Arı sütü 3 şekilde kullanılır. Birincisi yavru (larva/kurçuk) arıları beslemek için, ikincisi kraliçe arıyı beslemek için, üçüncüsü de yaşlanan ve polen sindiremeyen tarlacı (forager) arılara nektar getirdikleri zaman yapılan beslemedir.
Arı sütü üreten genç arılar yavruları beslemek için de birbirlerine arı sütü verir.
Yavuz Darendelioğlu